ایران مراکش را برد و قهرمان این بازی در جام جهانی ۲۰۱۸ شد. جمعه شب، قلب ۸۰ میلیون ایرانی، برای ۹۰ دقیقه نفس گیر لرزید و به تپش افتاد. تنها چند دقیقه بعد از اتمام بازی مردم با پرچم ایران به خیابان ها ریختند و شادی کردند. دست زدند. هورا کشیدند. سرود خواندند. شعار دادند و از بازیکنان تیم ملی تشکر کردند. این اتفاق در اصفهان هم افتاد. اصفهانی ها هم پا به پای سایر ایرانی ها پیروزی تیم ملی را در خیابان ها جشن گرفتند، اما تنها تعداد اندکی از رسانه های محلی به انعکاس این شادی دست جمعی پرداختند. این رسانه ها به جای توجه به حاشیه ها و نشاط جمعی مردم پس از بازی ترجیح دادند به خود فوتبال و عملکرد بازیکنان و نتیجه آن بپردازند. درست مثل کاری که رسانه های سراسری پیش گرفتند.

نقش رسانه های محلی در پوشش اخبار جام جهانی چیست؟ آیا تنها بازتاب نتیجه بازی در این رسانه ها کافی است؟ برای پاسخ به این سوال ها با هادی زمانی، کارشناس رسانه به گفت و گو نشسته ایم. کارشناسی که معتقد است، وظیفه اصلی رسانه های محلی انعکاس شادی مردم پس از فوتبال است تا اینگونه باعث تقویت وحدت ملی شوند. موضوعی که البته از آن می توان به عنوان حلقه مفقوده رسانه ها نام برد.

شادی جمعی پس از گل وحدت آفرین است
او با بیان اینکه در کشور موضوع واحدی به نام وحدت ملی وجود دارد، می گوید: به این معنا که همه ما از هر قوم و نژاد که باشیم، ایرانی هستیم. در ایجاد هویت ملی ایرانی عناصر شکل دهنده و تقویت کننده ای وجود دارد که یکی از آنها ورزش است. برای مثال اینکه بازیکن فوتبالی، موقعی که در این عرصه قرار می گیرد و به خاطر کشورش بازی می کند باعث تقویت وحدت ملی می شود، چون تمامی گرایش های سیاسی و سلایق خود را کنار می گذارد و فقط به موفقیت تیم و شادی ایرانی ها فکر می کند. آن طور که زمانی می گوید: رسانه های بومی در چنین وضعیتی باید مانند یک کانال دو طرفه عمل کنند. از یک طرف، اطلاع رسانی کنند و از طرف دیگر به انعکاس واکنش ها و بازخوردهای مردم بپردازند تا آنها را فراگیر کنند. به واقع در این عرصه رسانه های بومی برای تقویت هویت ملی می توانند، نقش موثری داشته باشند. پس باید همه حاشیه ها و اتفاقاتی را که مردم در مواجه با برد ایران در جام جهانی در شهر خودشان رقم می زنند به خوبی بازتاب دهند، برای مثال حضور مردم در خیابان هاو جشن و پایکوبی به خاطر برد تیم ملی. آنطور که این کارشناس رسانه می افزاید: بازتاب بازخورد مردم از این اتفاقات در رسانه های بومی نشان از هویت ملی و تقویت آن است. انعکاس این رخدادها و رساندنش به گوش سایر مردم در شهرها و استان ها و کشورهای دیگر همه حاکی از آن است که پدیده ملی و ایرانی سوای تفکرات و گرایش های سیاسی و علایق شخصی افراد است.

لزوم انعکاس هیجانات مردم در قاب رسانه
وی با انتقاد از عدم انعکاس شادمانی مردم در رسانه ها پس از فوتبال، بیان می کند: این ضعف بزرگی برای رسانه هاست. درست است که در برخی از موضوعات رسانه ها تنها باید به متن توجه کنند و نسبت به حاشیه ها بی تفاوت باشند، اما در برخی از مواقع مثل پوشش رویداد های جام جهانی حاشیه ها پررنگ تر از متن هستند. برای مثال، شادی یک ملت، پس از برد از خود بازی و نتیجه آن مهم تر است. چون در شرایطی که مردم با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند، می تواند موجی از امیدواری را به جامعه تزریق کند. از طرف دیگر رسانه ها اگر این کار را انجام بدهند، توانسته اند پل ارتباط میان مخاطبانشان و مسئولان کشور باشند. چون مسئولان نیز این بازخوردها را می گیرند و می توانند درباره خیلی از امور بهتر تصمیم بگیرند. آن طور که او می گوید: موقعی که اتفاق ناگواری در ایران رخ میدهد همه رسانه ها اعم از داخلی و بومی و غیرداخلی آن را بازتاب می دهند و تا مدتها به آن می پردازند. همانطور که می گویند، خبر خوب، خبر بد است. این درحالی است که تزریق خبرها و بازخوردهای مثبت به جامعه، مردم را به آینده امیدوار می کند و شادی جمعی را افزایش می دهد. پس رسانه همانطور که به بازنشر خبرهای بد می پردازد موظف است هیجانات مردم را که باعث تقویت وحدت ملی می شود و در یک راستا قرار دارد هم بازتاب بدهد.

آب به آسیاب دشمن نریزیم
زمانی در ادامه با اشاره به انتقاد رسانه ها و خبرنگاران به عملکرد تیم ملی فوتبال ایران می افزاید: انتقاد خوب است، اما به شرطی که در راستای رسیدن به یک هدف مشترک که ارتقای جایگاه تیم ملی است، صورت بگیرد. اما متاسفانه در حال حاضر در فضای مجازی انتقادهایی مطرح می شود که اصلا مطلوب نیست و به اصلاح جامعه شناسی آب به آسیاب دشمن ریختن است. باید توجه داشت که شکل مطرح کردن نقد از بیان کردن آن مهم تر است. درست است که رسانه باید منتقد باشد، اما سوال من این است که آنهایی که الان عملکرد تیم ملی را زیر ذره بین گذاشته اند و مدام آن را زیر سوال می بردند و فقط کاستی ها را بیان می کنند، قبلا از جام جهانی نیز این کار را می کردند؟ به نظر من، در چنین شرایطی باید نقدهای بیهوده را کنار بگذاریم و آن را به دست صاحب نظران و متخصصان این حوزه بسپاریم.

بازتاب بازخورد مردم از این اتفاقات در رسانه های بومی نشان از هویت ملی و تقویت آن است. انعکاس این رخدادها و رساندنش به گوش سایر مردم در شهرها و استان ها و کشورهای دیگر همه حاکی از آن است که پدیده ملی و ایرانی سوای تفکرات و گرایش های سیاسی و علایق شخصی افراد است.