هرساله همزمان با شروع ایام محرم و پیاده‌روی اربعین، تامین ارز زائرین عتبات عالیات مطرح می‌شود که نوع این ارز و اینکه از چه محلی و با چه نرخی تامین شود، از موضوعات مهم در این زمینه است.

گسترش ویروس کرونا تقریبا دو سال، سفرها از جمله سفر اربعین را تعطیل کرد اما اکنون با بهبود شرایط و از سرگیری سفرها از جمله سفر پیاده‌روی اربعین، تاکنون بیش از یک میلیون نفر برای اربعین پیش‌ثبت‌نام کرده‌اند، اما پیش‌بینی برای حضور ۵ میلیون ایرانی انجام شده است.

در این زمینه، رئیس کل بانک مرکزی در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرده که قرار است برای زوار اربعین، شرایط استفاده از دینار عراق فراهم شود.

البته آن طور که صالح‌آبادی گفته، در حال حاضر پس از معامله روبل روسیه در بازار متشکل ارز، روی معامله دینار عراق در این بازار کار می‌شود تا زیرساخت‌های آن فراهم شود که امسال هم‌وطنان بتوانند از ارز دینار استفاده کنند.

طبق اعلام وی، زیرساخت‌های این کار در حال تهیه است و به موقع اطلاع‌رسانی می‌شود.

بنابراین، از آنجا که تامین بخشی از نیازهای خدماتی ارز از جمله ارز مسافرتی در بازار متشکل ارز صورت می‌گیرد، احتمالا تامین ارز اربعین نیز از محل بازار متشکل ارزی به نرخ این بازار صورت خواهد گرفت. البته رئیس کل بانک مرکزی بر این تاکید کرده که این موضوع هنوز در حال بررسی است.

گفتنی است که تا زمان نگارش این گزارش، نرخ دلار و یورو در بازار متشکل ارز معادل ۲۷ هزار و ۸۵۸ تومان و ۲۸ هزار و ۷۹۶ تومان است.

در این بین، بررسی وضعیت تخصیص ارز اربعین در سال‌های قبل نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۸ زوار اربعین می‌توانستند حداکثر ۱۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها به نرخ بازار ثانویه، ارز از صرافی‌های مجاز و بانک‌های منتخب ملی، ملت، تجارت، سپه، صادرات و پارسیان بخرند. البته در آن سال زائران درصورت نیاز می‌توانستند قبل از عزیمت به عراق و در شهر خودشان نسبت به خرید ارز اقدام کنند.

در سال ۱۳۹۷ نیز زائران می‌توانستند از طریق بانک ملی ایران مبلغ ۱۰۰ هزار دینار عراق را با نرخ هر دینار ۹۶ ریال و با پرداخت معادل ریالی آن خریداری کنند و اسکناس دینار را در نقاط مشخص شده‌ شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و همچنین سه نقطه مرزی مقابل مرزهای مهران، چزابه و شلمچه (در داخل کشور عراق) تحویل بگیرند. البته دریافت ارز اربعین در خارج از ایران در آن سال مشکلاتی را برای زائران ایجاد کرد و به ایجاد ازدحام در مناطق مرزی ایران و عراق برای دریافت ارز زائران اربعین منجر شد که دلیل آن عدم همکاری بانک مرکزی عراق نسبت به صدور مجوز برای دایر کردن باجه‌های بیشتر در عراق جهت پرداخت ارز به زائران اعلام شد.

شرایط دریافت ارز زائران اربعین در سال ۱۳۹۶ نیز اینگونه بود که زائرانی که از راه‌های هوایی و زمینی در گردهمایی اربعین حسینی شرکت می‌کردند، می‌توانستند حداکثر ۲۰۰ دلار آمریکا با گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران و بلیت مسافرت از طریق بانک‌های ملی ایران، ملت و سامان، ارز مسافرتی با نرخ مبادله‌ای تهیه کنند.

با این تفاسیر و با مطرح شدن دوباره تامین ارز اربعین، از جمله نکاتی که باید به آن‌ توجه شود، نرخ این ارز و محل تامین آن است، زیرا به هر صورت بانک مرکزی مکلف به تامین ارز مورد نیاز است و حتی اگر قیمت ارائه شده هم‌سطح بازار باشد، باید از کانال رسمی انجام شود. در عین حال که تجربه نشان داده در ارائه ارز به ویژه ارز مسافری هرگونه اختلاف قیمت با بازار موجب ایجاد رانت و دلالی شده است.