به گزارش پایگاه خبری هنر هشتم، دکتر محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در یادداشتی در روزنامه همشهری به موضوع روزنامهنگاری بحران پرداخت است که در پی میآید؛
اطلاعرسانی درباره حوادث اجتماعی امری بسیار حساس بوده و ظرافتهای ویژهای را میطلبد؛ دو حادثه اخیر یکی سوءاستفاده معاون مدرسه از تعدادی دانشآموزان دبیرستان پسرانه در تهران و دیگری تجاوز به یک دختر بچه تبعه افغانستان در خمینی شهر، چنان که مشاهده شد بازتاب مناسبی در جامعه نداشتند و افکار عمومی را جریحه دار کردند. این بخشی از رسالت و وظیفه رسانهها است که با اطلاعرسانی صحیح از حوادث و رویدادهای اجتماعی، مانع از التهاب آفرینی در جامعه شوند. ما باید بپذیریم که امروزه نمیتوان مانع از رسانهای شدن اتفاقات و رویدادها شد. تنوع و تعدد منابع و کانالهای اطلاعرسانی در همه جای جهان بهگونهای است که هرگونه تلاش برای پنهانکاری را به حداقل رسانده است. حتی اگر بتوان رسانههای سنتی را بهگونهای کنترل کرد، نمیتوان از انتشار اخبار توسط شبکههای اجتماعی جلوگیری کرد. پس از نشر غیررسمی خبر در شبکههای اجتماعی، رسانههای رسمی و سنتی هم چارهای جز انتشار و پرداختن به آن ندارند. بنابراین مهم است که اطلاعات مربوط به رویدادهای اجتماعی، دقیق، درست و حساب شده منتشر شوند. اینکه انتشار برخی خبرها مانند تجاوز جنسی به کودکان یا کودک آزاری، افکار عمومی را جریحه دار میکند، گریز و گزیری برای آن وجود ندارد. اما انتظار این است که اینگونه حوادث به سرعت و با جدیت در دستور کار نهادها و مراجع مربوطه قرار گرفته و مورد پیگیری قرار بگیرد و نتایج آن برای افکار عمومی بهطور شفاف و روشن بیان شود.
این مهم است که نحوه انتشار اخبار اجتماعی و آسیبهای اجتماعی به شکلی باشد که موجب یاس و ناامیدی، بدبینی و التهاب جامعه و افکار عمومی نشود؛ این مستلزم آن است که رسانهها با پیگیری و واکاوی بیشتر در ارتباط با حوادث اجتماعی و با دیدگاههای کارشناسی به تکمیل و انتشار اخبار بپردازند و بهگونهای به افکار عمومی و جامعه، این اطمینان را بدهند که پیگیری و رسیدگی به این حوادث در نهایت جدیت و دقت و سرعت در حال انجام است. این هم نیازمند آن است که مسئولان مربوطه نیز حوادث و اتفاقات را بهطور جدی و با سرعت مورد پیگیری و رسیدگی قرار دهند.
باید به این نکته تأکید کرد که انتشار اخبار مربوط به آسیبهای اجتماعی مانند کودک آزاری، اگرچه ممکن است در برخی مواقع و ناگزیر جریحه دار شدن افکار عمومی را در پی داشته باشد، اما در همین حال میتواند موجب افزایش هشیاری اجتماعی شود و آمادگی خانوادهها، والدین و کودکان در برابر حوادث مشابه در جامعه را تقویت کند. رسانهها باید رویکردی را اتخاذ کنند که به تجهیز جامعه و خانواده مقابل اتفاقات و آسیبهای اجتماعی کمک کند. پیگیریهای رسانهای درباره رسیدگی و محاکمه عوامل اتفاقات و نیز اصلاح سیاستها و سیاستگذاریهای اجتماعی برای کاهش آسیب پذیریها میتواند در ایجاد آرامش در افکار عمومی مؤثر واقع شود.
نکته دیگری که در پردازشهای رسانهای پیرامون حوادث اجتماعی صورت میگیرد، سیاسی کردن مسائل اجتماعی است؛ نحوه بازتاب اخبار در رسانههای بیگانه و بینالمللی و نیز برخوردی که توسط افراد و مسئولان در داخل صورت میگیرد به سیاسی شدن مسائل کمک میکند. سیاسی شدن یک رویداد اجتماعی موجب گستردهتر شدن ابعاد آن رویداد شده و باعث میشود که اصل رویدادها تحت الشعاع حواشی قرار بگیرند. بنابراین رسانههای داخلی باید از سیاسی کردن رویدادهای اجتماعی بهشدت پرهیز کنند و مسئولان نیز از واکنشهای غیرضروری به برخی بازتابهای خبری اجتناب کنند. اگر رسیدگی به اتفاقات به شکل معقولانهای صورت بگیرد، خودبهخود کمک خواهد کرد تا مدیریت و اطلاعرسانی درباره حوادث بدون کمترین تنشی انجام بگیرد. در این صورت هیچ اهمیتی نخواهد داشت که متجاوز یا قربانی تجاوز تبعه کدام کشور باشد.
عملکرد رسانهها در برخورد با حوادث و آسیبهای اجتماعی نیز نباید بهگونهای باشد که تصور شود فراوانی این دسته از حوادث بسیار بالاتر از حد معمول است. چنانکه مشاهده میشود در کشورهای غربی نیز حوادث اجتماعی مانند سوءاستفادههای جنسی و کودک آزاری بسیار بیشتر از جامعه ما اتفاق میافتد اما در آن کشورها، حوادث اجتماعی به نظام سیاسی و حکومتهای آن کشورها ارتباط داده نمیشود. ولی در ایران مدیریت حوادث و اطلاعرسانی بهگونهای است که نقش حکومت و سیاستهای آن در وقوع حوادث و مدیریت آنها برجسته میشود. دولت با رسیدگیهای لازم و شفافسازی نتایج رسیدگی باید خلأهای اطلاعرسانی را پر کند و مانع از سیاسی شدن رویدادهای اجتماعی شود.