طرح پژوهشی ارائه الگوی بومی هنجار رسانه (مورد مطالعه: رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران) در پژوهشکده ارتباطات پژوهشگاه خاتمه یافت. بنا به اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، پژوهشگران این اثر تلاش کردهاند با تحلیل تجارب سازمان رسانهای جمهوری اسلامی ایران و بررسی اسناد بالادستی به الگوی بومی هنجار رسانه در ایران دست پیدا کنند.
به گزارش پایگاه خبری روابط عمومی هنر هشتم، به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، به استناد این پژوهش، یکی از دغدغههای اصلی تمام سازمانهای رسانهای و ارتباط جمعی و دانشگاهیان حوزه مطالعات رسانه، تدوین تئوری و الگوی هنجاری برای ترسیمِ نقشه راهبری رسانه در سپهر رسانهای است. تا به امروز، سیطره ادبیات تجدّدی و غرب محور از سویی و فقدان ادبیات رقیبِ قابل اعتنا از سوی دیگر، موجب شده که نظریات هنجاری ارائه شده، برای تمامی رسانههای جهان، تقریباٌ واحد بوده و هدف واحدی را دنبال کنند. بهزعم پژوهشگران این تحقیق، چنین فراروایتی، تفاوتهای آشکار فرهنگی، عقیدتی و اجتماعی موجود در جوامع گوناگون را که میتوانست زمینهساز و مبنای تدوین نظریه هنجاری خاص و بومی آن جوامع باشد؛ نادیده گرفته است؛ اما امروزه در پرتو توجه به تنوع فرهنگی جوامع و ارزش نهادن به تفاوتها و روایتهای محلی، کمابیش این فرصت برای جوامع و رسانههای بومی فراهم شده تا نظریه هنجاری خاص خود را بر اساس نوع جهان بینی، ارزشها، نگرشها، شاخصههای فرهنگی و اجتماعی بومی خود، تدارک دیده و ارائه نمایند.
حسن خجسته و ظهیر احمدی، پژوهشگران این اثر تصریح میکنند با توجه به این مبانی و نیز ضرورت بازطراحی و تدوین نظریه بومی و ملی در این پژوهش درصددیم تا با تحلیل تجارب بیش از ۳۰ ساله در سازمان رسانهای جمهوری اسلامی ایران از یک طرف، بررسی اسناد بالادستی مورد استناد و استفاده در سازمان صداوسیما و بایدها و نبایدهای مستنبط از آنها و مسئولیتهای چهارگانه این رسانه در پیشگاه خداوند (دین و شریعت)، مردم (مخاطبان)، نظام و محیط زیست و طبیعت و بازخوردی که از مخاطبان این رسانه، به مثابه یک دوست، دریافت شده است و نیز براساس مشاهدات عینی و مشاهدههای مشارکت آمیز در فرایند تبدیل شدن هنجارها به سیاستگذاری و تولید و پخش پیام، انجام مصاحبههای متمرکز و عمیق از دستاندرکاران رسانه و همچنین با بررسی و اهتمام به بازخوردگیری از مخاطبان رسانه ملی- که در گزارشهای نظرسنجی و اثرسنجی و نیز اظهار نظر مخاطبان دیده میشود- مبانی و اصول نظریه و الگوی بومی پیشنهادی برای هنجار رسانهای جمهوری اسلامی ایران، استنباط و استخراج نموده و در پایان به نمونههایی از این هنجارها و «بایدها و نبایدهای» این نظریه اشاره نمائیم.
به استناد این تحقیق، دو مبنای «مشروعِ مقبول»و «مقبولِ مشروع» تعیینکننده اصول و خط سیر و حرکت نظام هنجار رسانهای جمهوری اسلامی ایران بوده و هست و بدیهی است که در آینده نیز با ارائه مدون نظریه هنجاری رسانه جمهوری اسلامی ایران، با دقت و آگاهی بیشتر، همین مبانی و اصول تعیین کننده نقشه راه حرکت رسانه ملی خواهد بود.
منظور پژوهشگران در این پژوهش از مبنای «مشروعِ مقبول» این است که تمام ساختارها، قالبهای برنامهسازی و محتواهای برنامههای رسانه ملی (همه شبکههای رادیویی و تلویزیونی) و اهداف آن از مرحله پیش تولید و تولید گرفته تا مرحله پخش، باید در محدوده هنجارها و مقررات متشرعین جامعه بوده و شرع مقدس وعلاوه بر آن باید اصل «مقبولیت عام»(پذیرش عموم یا اکثریت مخاطبان جامعه) هم در آن لحاظ شود.
منظور از مبنای «مقبول مشروع» این است که تمام محتواهای برنامهها و اهداف آنها علاوه بر اینکه باید مقبولیت عام و پذیرش عموم مخاطبان را داشته باشد؛ باید از «اصل مشروع بودن» هم تبعیت کند؛ یعنی در این مورد، مقبولیت و پذیرش عموم مخاطبان متشرع مد نظر است.