پایگاه خبری هنری هشتم– دکتر رحیم نریمانی استاد دانشگاه و فرزند شهید- ساماندهی ارتباطات سازمانی(organizational communication) و ارتباطات انسانی(human communication ) در سازمان ها ی به کارآمدی مدیریت، افزایش راندمان و بهره وری در کار و در نهایت به توسعه سازمانی منجر می گردد. ارتباطات سازمانی فرایندی است که مدیران را برای گرفتن اطلاعات و تبادل معنی با افراد فراوان داخل سازمان و افراد در ارگان های مربوطه به خارج از آن سیستم توانا می سازد . انواع ارتباط سازمانی عبارتند از: ارتباطات عمودی در سازمان، ارتباط رسمی و ارتباط غیر رسمی . ارتباطات عمودی از بالا به پایین با اهداف هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ دستورات مقامات مافوق به زیردستان می باشد و ارتباطات عمودی ازپایین به بالا جهت ارائه گزارش، پیشنهاد، ادای توضیحات و درخواست های گوناگون می باشد در ارتباطات از پایین به بالا هرگاه زیردست دریابد مافوق نسبت به پاره ای اطلاعات واکنش منفی از خود نشان می دهد آنگاه در ارسال آن نوع اطلاعات امساک یا آنها را تعدیل می کند.در ارتباط از بالا به پایین هرگاه مدیران از دادن اطلاعات واقعی و کافی به زیردستان خودداری کنند آنگاه مرئوسان اعتماد خود را نسبت به آنان از دست داده و نمی توانند پاسخ های صحیح و درستی به پیام های ارتباطی آنها بدهند و این امور باعث تنش هایی در سازمان می شود. ارتباط رسمی در گروه های کوچک رسمی شامل شبکه های همه جانبه و زنجیره ای هستند . در ارتباط همه جانبه همه اعضاء می توانند آزادانه با هم در ارتباط باشند. افراد به محض ورود به سازمان بنا بر علل مختلف مانند علایق و سلیقه¬های مشترک ، همفکری ها و همدلی ها، الفت و نزدیکی ها و غیره با هم رابطه برقرار می کنند و شبکه ارتباطات غیررسمی را تشکیل می دهند . ارتباطات غیر رسمی با اهداف سازمانی در تعارض باشد در راه رسیدن به این اهداف اختلال ایجاد می کند و در فضای سازمان تنش پدید می آورد.
از جمله ویژگی هایی که باعث می شود تا تنش های ارتباط مدیران و کارکنان و چالش ها و نارسائی های ارتباطی موجود در محیط سازمان کاهش یابد اطلاع داشتن مدیران و کارکنان از موضوعاتی همچون نواحی چهارگانه شخصیت هر فرد (پنجره جوهری)، بازخوردگیری،افشاء یا خودگشودگی ، زبان ساده، گوش دادن صحیح، کنترل احساسات، بهبود در فرهنگ و رفتارسازمانی و کنترل شایعه است. مع الوصف ارتقاء شاخص های بهبود ارتباطات سازمانی و انسانی موجب تعالی و بالندگی سازمانی می گردد و نهاد مقدس بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان حسنۀ جاریه امام(ره) نیزاز این قاعده مستثنی نیست و برای باز مهندسی و بهبود کیفیت در وهله نخست نیاز به شناخت موانع توسعه سازمانی دارد که در ذیل موانع و نارسائی های ارتباطی آن بیان می گردد.

۱-سیاست کتمان خدمات معیشتی و تعمیم آن به همه حوزه های ارتباطی
بررسی روند تاریخی سیاست های اثرگذار اعمال شده در بنیادشهید وامورایثارگرن ؛ تأثیر عمیق سیاست کتمان خدمات معیشتی در این نهاد را نمایان می کند. سیاستی که در آن حفظ و صیانت از منزلت ، شأن وجایگاه اجتماعی ایثارگران مدنظر بوده و خدمات ارائه شده توسط این نهاد به ایثارگران همیشه در پرده کتمان ، عدم اعلان عمومی و یاجزئی گویی و کلی گویی همراه بوده است و آنقدر این سیاست در فرآیندهای این نهاد تأثیر گذار بوده است که حتی ارائه خدمت به خود عزیزان شاهد وایثارگر نیز با نوعی سیاست کتمان، توزیع سلیقه ای و انتخابی و در نهایت فرآیندی غیرشفاف و مبهم بوده است بنابراین شاید ضربه بزرگ به تعاملات و ارتباطات سازمانی ، انسانی و اداری بنیادشهید وامورایثارگران ریشه در این سیاست اشتباه دارد که امروز حتی ارتباطات فراسازمانی این نهاد و جامعه تحت پوشش آن یعنی خانواده بزرگ شاهد وایثارگر کشور را نیز در جامعه دچار مشکل کرده است به نحوی که افکار عمومی استفاده بی حد و حصر از امکانات دولتی و حاکمیت توسط ایثارگران را در حوزه هایی مانند دانشگاهها، ادارات ، فرصت های شغلی و… پذیرفته اند و تغییر ذائقه افکار عمومی در این خصوص بسیار سخت و شاید غیرممکن شده است .
تأثیر این سیاست در بارزترین حالت آن در ارتباطات مابین کارکنان بنیاد و ایثارگران خود را نشان می دهد به نحوی که موجب تضعیف مهارت های ارتباطی کارکنان وناتوانی ابراز مطالبه قانونی در ایثارگران در یک فضای عمومی سالم شده به صورتیکه ارتباط موثر در بین این دوقشر به ندرت ایجاد می گردد.

۲-قدرت اقناعی ضعیف وعدم اعتمادسازی توسط مدیران عالی بنیادشهید وامورایثارگران

ریاست های این نهاد با دلسوزی خاص سلیقه مدیریت شان و باایجاد شناخت در بسترزمان سعی کردند گفتمان مشترک با جامعه شاهد و ایثارگر کشور ایجاد نمایند اما در اکثر مواقع از قدرت اقناعی و همچنین اعتمادسازی ضعیفی برخوردار بودند.
شاید یکی از دلایل عمده این نارسائی ارتباطی را پس از ادغام نهادهای ایثارگری و تعیین ریاست این نهاد توسط رئیس جمهور و حضور در کابینه دولت ارزیابی کرد به طوریکه پس از این مقطع بلاشک تمام تصمیم های مدیریت عالی این نهاد متأثر از تحولات و مباحث سیاسی بوده است علی رغم اینکه همه آنان از این موضوع ابراز برائت کردند.
سیاست زدگی که متأسفانه سرمایه اجتماعی و سرمایه معنوی عظیم نظام جمهوری اسلامی را کمرنگ و این قدرت بازدارندگی انقلاب اسلامی را تضعیف نموده است.
نبود مدیریت مشارکتی و اقناعی موجب شده است فهم و درک مشترکی نیز از مسائل نه تنها درایثارگران بلکه در کارکنان بنیاد شکل نگیرد و در نهایت رضایت ارتباطی نیز در این فضا مابین ایثارگران با بنیاد وکارکنان با مدیران عالی این نهاد ایجاد نگردد.

۳-شکاف ارتباطی و آگاهی مابین ستاد وصف وساختار سازمانی از بالا به پایین (عمودی)
پاره سیستمهایی که در نظام یکپارچه بنیاد وظیفه اتصال ارتباطات ستاد و استان های آن را برعهده دارند یا هنوز شکل نگرفته اند و مواردی که وجود دارند در انجام وظایف خود ناتوان هستند حوزه استانها دربنیادشهید وامورایثارگران در پیشخوان خدمت به جامعه شاهد وایثارگر کشور قرار دارند اما بدلیل ساختار سازمانی عمودی از بالا به پایین و نبود نظام پیشرفته پیشنهادات دراین نهاد عملکرد ارتباط مناسبی بین مدیرعالی سازمان و نیروهای صف وجود ندارد و شاید به تعبیر دیگری باید گفت بنیادشهیدوامورایثارگران کارشناس محور نیست.

۴-شایعه سازی و شبکه های غیررسمی غیرهمسو با اهداف سازمان و ایجاد ارتباطات سازمانی مورب
شایعه یکی از آفت های سازمانی است که موجب عدم انسجام ، از هم گسیختگی و ابهام درهدف سازمان می گردد. پدیده ای که شبکه های غیررسمی غیر همسو با اهداف سازمان آنرا تولید ، بازتولید و نشر می دهند.
یکی از شبکه های غیررسمی غیرهمسو در بنیادشهید وامورایثارگران که ریشه بسیاری از شایعات وارتباطات ناسالم اداری شده است تفکیک بندی کارکنان به نیروهای بنیادشهید، جانبازان و آزادگان است که عملاً تبدیل به گفتمان غالب در ارتباطات سازمانی و انسانی این نهاد شده است و تاکنون تدبیری نیز برای آن اندیشیده نشده است.

۵-تضعیف جایگاه روابط عمومی در ستاد و استان ها در تدوین ساختار سازمانی
جنس خدمت رسانی در بنیادشهید وامورایثارگران و لزوم خدمت همراه با عزت به ایثارگران ، داشتن یک ساختار قوی ارتباطی و شبکه ایی در بنیادشهیدوامورایثارگران را می طلبد در حالیکه در این نهاد بودجه ، منابع انسانی روابط عمومی و ساختار آن بسیار ضعیف دیده شده است و در استان ها کارشناس های روابط عمومی زیر نظر رئیس دفتر مدیرکل مشغول فعالیت هستند!

۶-جریان اطلاعات و ارتباطات در بنیادشهید وامورایثارگران غیرشفاف وضعیف است
نبود سیستم یکپارچه و جامع خدمت رسانی در زمینه های معیشتی ، فرهنگی و اجتماعی در بنیادشهید وامورایثارگران ریشه در جزیره ای بودن بانک های اطلاعاتی ونبود سیستم یکپارچه اطلاعاتی دارد به نحوی که گزارش گیری از عملکرد حوزه ها بسیار ضعیف و گاه کلیشه ای و آمار و ارقام نیز غیر صحیح بیان می شود.
آمار و ارقام و گزارش عملکردها متقن و صحیح عامل اثرگذاری در توسعه ارتباطات سازمانی هستند.

۷-تضعیف ارزش های سازمانی ، تقدس زدائی و افول فرهنگ سازمانی
واژه هایی مانند بیت الشهداء خادم الشهداء و پول بنیاد برکت دارد دیگر در بنیادشهید وامورایثارگران کمتر شنیده می شود و نهادهای فرهنگی در بازتولید ارزش ها به زبان امروزی ضعیف عمل می کنند.

۸-عدم شناخت از نیازهای ارتباطی ایثارگران
نیازسنجی از نیازهای ارتباطی ایثارگران توسط بنیادشهید وامورایثارگران انجام نگرفته است و کارپژوهشی برگرفته از نظر این عزیزان بعمل نیامده به گونه ای که مدیری نیازهای ارتباطی آنان را سیاست درهای باز و مدیری دیگر …ارزیابی می کند.

۹-عدم آموزش مهارت های ارتباطی
آموزش در ارتقاء سطح مهارت های ارتباطیو استقرارمدیریت دانش در بنیادشهیدوامورایثارگران بسیار راهگشا است. روانشناسی ارتباطی ، تسلط به مهارت های گوناگون برای پاسخگویی به طیف ها و اقشار مختلف ایثارگران به تناسب نسبت ایثارگری در بنیادشهید وامورایثارگران اثرگذار خواهد بود.

۱۰-ابهام در هدف ارتباطی
بنا و فلسفه ارتباطی در بنیادشهید وامورایثارگران استفاده از کرامات ، معنویت و فضائل اخلاقی خانواده های معزز شاهد وایثارگر به ویژه مادر و پدران شهداء و انتقال این پیام به فضای عمومی جامعه و نسل های آینده انقلاب اسلامی است به نظر می رسد از این هدف هم دور شدیم.